Door Jan Burgmeijer en Tekla Zwinkels
Onze eerste duofiets arriveerde op 30 juni 2012, precies de dag dat wij onze 25-jarige trouwdag vierden op een zonnige dag bij een strandtent in Katwijk (foto rechts). We hadden toen geen idee waar we 10 jaar later met Fietsmaatjes zouden staan. De duofiets werd op die dag in het Warmondse park Leerust door mede oprichter Thea Peters getoond aan voorbijkomende mensen, zoals Fer en Corrie (zie foto links), die nu nog steeds actieve fietsmaatjes zijn.
Heel voorzichtig kwamen er meer vrijwilligers, maar onze gasten keken de kat uit de boom. Tekla stelde toen voor aan de vrijwilligers om mensen uit hun buurt mee te nemen voor een proefritje. Dat hielp! Want na de proefrit wilden onze gasten blijven fietsen!.
Aan het eind van 2012 leek Fietsmaatjes echt levensvatbaar en er kwamen al vragen voor fietsritten uit Sassenheim en Voorhout. Daarom hebben we eind dat jaar de stichting Fietsmaatjes Teylingen opgericht en gingen we op zoek naar coördinatoren in Sassenheim en Voorhout. In Voorhout werd dat de immer enthousiaste Hans Boere en in Sassenheim het echtpaar Cas en Trudy. In beide dorpen konden we al snel een duofiets laten rijden met de steun van verschillende lokale fondsen en bedrijven. De groei was begonnen, dankzij de vele enthousiaste vrijwilligers en de blije gasten! En iedereen vond Fietsmaatjes een echt “knuffelproject”.
De jaren daarna ging Fietsmaatjes Teylingen verder groeien in gasten, vrijwilligers en fietsen. Buiten Teylingen volgden al snel Noordwijk, Kaag en Braassem, Oegstgeest , Bennekom, Millingen aan de Rijn en eind 2016 de eerste grote duo-gemeente, Leiden en Leiderdorp. Steeds werden de enthousiaste trekkers in deze gemeenten door ons op weg geholpen met voorbeeld documenten, tips en adviezen. Want waarom zouden ze het wiel opnieuw moeten uitvinden? Het logo en de naam van Fietsmaatjes werden gedeeld op voorwaarde dat er echt gewerkt werd aan een maatjesorganisatie, waarbij vrijwilligers goed werden voorbereid om veilig te fietsen en gasten met heel verschillende beperkingen mee konden. Het motto daarbij was: Niet kijken naar wat er niet meer kan, maar juist wat iemand nog wel kan! Zo werd Fietsmaatjes dankzij de grote inzet van de lokale enthousiaste trekkers, overal tot een succes.
Eind dat jaar lazen we op een zaterdagmorgen een kleine advertentie van het Oranje Fonds in de Volkskrant: Welke succesvolle sociale initiatieven willen er opschalen naar een landelijk initiatief? Dat kwam precies op het goede moment, want wij vroegen ons al af hoe wij Fietsmaatjes op professionele wijze landelijk konden gaan verspreiden. Een aanvraag voor deelname aan het Groeiprogramma werd ingediend en we werden uitgenodigd voor een “sollicitatiegesprek” bij het Oranje Fonds in Utrecht. Er waren maar liefst 273 kandidaat initiatieven. We waren supertrots dat wij werden geselecteerd met nog 39 andere initiatieven voor de kick off in Utrecht op 24 maart 2017. Tijdens de kick off kwam koning Willem Alexander onverwachts langs om in zijn rol als beschermheer van het Oranje Fonds met de verschillende initiatiefnemers in gesprek te gaan. Een nieuw avontuur was begonnen!
Wij besloten dat Jan de projectleider zou worden van het groeiproject van Fietsmaatjes, vanwege zijn jarenlange ervaring als projectleider bij KPN en TNO. Tekla heeft een belangrijke rol als de inspirerende persoon achter het concept, die Fietsmaatjes vanuit de praktijk als verpleegkundige heeft bedacht. In het Groeiprogramma werd door het Oranje Fonds en haar maatschappelijke partners een zeer interessant opleidingstraject aangeboden. Zo kregen we een bredere blik op het maatschappelijke vraagstuk achter Fietsmaatjes en de manier waarop je als sociaal ondernemer vanuit verschillende invalshoeken kan kijken naar je eigen initiatief. Ons persoonlijke verhaal en ontwikkeling waren daarbij belangrijk. Dat heeft er toe geleid dat wij beiden onze vaste banen bij de huisartspraktijk (Tekla) en bij TNO (Jan) gingen afbouwen en dat we vanaf 2018 parttime gingen werken bij onze “sociale onderneming” Fietsmaatjes.NL, als onderdeel van een landelijke stichting. Bij Fietsmaatjes Teylingen bleven we actief als pure vrijwilliger, maar in Fietsmaatjes.NL ontvingen we een bescheiden financiële vergoeding, waardoor we deze stap ook konden maken.
Het resultaat was zowel voor Teylingen als landelijk zeer positief en indrukwekkend. We leerden continu van de praktijk ervaringen van alle lokale Fietsmaatjes organisaties. Teylingen werd door ons ook gebruikt als de proeftuin voor onderzoek en ontwikkeling van de Fietsmaatjes werkwijze en organisatie. Zo gingen we een experiment aan met het fietsen op regelmatige basis met Jonge Mensen met Dementie vanuit het verpleeghuis de Bernardus in Sassenheim. Daar werd een onderzoek aan gekoppeld van studenten Fysiotherapie van de Hogeschool Leiden, die de impact van Fietsmaatjes op Positieve Gezondheid hebben aangetoond. Nog steeds fietsen vrijwilligers met veel plezier met mensen met dementie uit dit huis en is het positieve effect volgens de eigen psycholoog Edith dagelijks te zien. Overal in het land wordt er zo met mensen met dementie gefietst.
In 2021 hebben we een onderzoek laten uitvoeren door geneeskunde studenten van het Leidse LUMC naar eenzaamheid onder ouderen en welke drempels ouderen ervaren en wat hun juist extra motiveert als ze een leuke sociale activiteit zoeken in hun omgeving. Het onderzoek heeft er toe geleid dat Fietsmaatjes lokaal en landelijk een betere toerusting kon geven aan vrijwilligers en coördinatoren. En dat de eerstelijnsmedewerkers, zoals Mieke en Corine uit zorg en welzijn actiever werden bij hun warme doorverwijzing. Fietsmaatjes werd in 2022 landelijk partner van het programma Een-tegen-eenzaamheid.
Door deze resultaten en door de steeds verdere groei van vrijwilligers en gasten zag de gemeente Teylingen ons steeds meer staan en wethouder en burgemeester gaven ons de gevraagde mentale en structurele financiële steun.
De kwantitatieve landelijke groei van Fietsmaatjes worden geïllustreerd met cijfers. Heel bijzonder is het voor ons om te zien dat overal in Nederland Fietsmaatjes enthousiast wordt opgepakt door initiatiefnemers en lokaal maken zij het tot een succes. En dat we uit heel Nederland mooie en ontroerende verhalen horen van mensen die echt elkaars fietsmaatje zijn geworden!
Als kers op de taart kwam op 28 november 2019 koning Willem Alexander op werkbezoek bij Fietsmaatjes in Warmond. Hij toonde echte interesse in ons initiatief, in ons als initiatiefnemers en in de 10 aanwezige Fietsmaatjes duo’s uit zowel Teylingen als Leiden. Iedereen vond het een heel bijzondere dag!
